Democritus (ca. 1630) - Johannes Moreelse

In dit schilderij van de jong gestorven Utrechtse caravaggist Johannes Moreelse (1602-1634) is Democritus van Abdera afgebeeld, een Griekse filosoof, die leefde van ongeveer 460 tot 370 voor Christus. Hij staat bekend als 'de lachende filosoof' en is in de kunstgeschiedenis vanaf de renaissance ook regelmatig als zodanig afgebeeld. Democritus lachte om het absurde en het zinloze van het maar tijdelijke menselijk bestaan. In het schilderij wijst de gekscherende filosoof naar een globe, dat symbool staat voor de mensheid. De gedoofde kaars op het plankje boven de globe is het symbool voor vergankelijkheid. Het afbeelden van de vergankelijkheid van de mens, de Vanitas Mundi, was een populair onderwerp in de zeventiende-eeuwse schilderkunst. Zie met betrekking tot dit thema ook Democritus van de Spaanse barokkunstenaar José de Ribera uit 1630, dat te zien in in museum Het Prado in Madrid.